Hangisi daha inandırıcı?

2025-2027 dönemini kapsayan orta vadeli program açıklandı, ardından Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. Bir önceki yazımızda OVP’deki verilerin önümüzdeki 3 yıl için çok önemli olduğuna dikkat çekerek, “Bu OVP’yi iyi takip edelim, kara bulutlar öncekilere benzemiyor!” notu ile ele almıştık.

Yayımlanan OVP’nin temel ekonomik büyüklüklerini bir önceki 2024-2026 dönemi kapsayan OVP’deki temel ekonomik büyüklükleri ile karşılaştıralım istedik.

Bir önceki 2024-2026 dönemindeki OVP’de milli gelir 2025 yılında 52,9 trilyon lira olarak programlanmıştı. 2026 ise 62,9 trilyon lira olarak belirlenmişti.

Şimdi açıklanan OVP’de ise milli gelir yüzde 16.2 büyüme revize edilerek 2025 yılında 61,5 trilyon lira, 2026 ise yüzde 15,9 oranında revizyonla 72,9 trilyon lira olarak konuldu.

Dolar bazlı Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) kişi başına gelir bir önceki OVP’de 2025 yılında 13 bin 717 dolar, 2026 yılı 14 bin 855 dolar olarak öngörülmüştü. Şimdiki OVP 2025 yılında kişi başına gelir17 bin 28 dolar, 2026 yılında ise 18 bin 990 dolar olarak belirlendi.

Büyüme bir önceki OVP’de 2025 yılında yüzde 4,5, 2026 yılında yüzde 5 olarak öngörülmüşken, şimdiki OVP’de revize edilerek, 2025 yılında 4, 2026 yılı 4,5’e düşürüldü.

Her iki OVP’de öngörülen istihdam oranlarını da karşılaştırdığımızda 2024-2026 dönemi OVP’de işsizlik oranı 2025 yılında yüzde 9,9, 2026’da yüzde 9,3 istihdam oranı yüzde 49.5 öngörülmüş. Şimdiki OVP’de 2025’de istidam oranı yüzde 9,6, 2026’da 9,2 olarak hesap edildi. İstihdam oranı ise sırasıyla yüzde 49,7 ve yüzde 50,4 olarak hedeflendi.

Dış ticaret açısından bakıldığında, önceki dönem OVP’de ihracat 2025 yılında 283,6 milyar dolar, 2026’da 302,2 milyar dolar olarak hedeflenmişti. Şimdiki OVP’de 2025 yılında 279,6, 2026 yılında 296,1 şeklinde düşeceği hesap ediliyor.

Benzer şekilde ithalat verileri de önceki OVP’de 2025 yılında 388,9 milyar dolar, 2026’da 414 milyar dolar olarak hedeflenmişken, şimdiki OVP’de sırasıyla 369 milyar dolar ve 390,6 milyar dolara düşürülmüş.

Enerji, dış ticaret ve turizm verileri kafa karıştırıyor

Enerji ithalatı yönünden bakıldığında bir önceki OVP’de 2025 yılında 76,3 milyar dolar, 2026 yılında ise 75,7 milyar dolarlık enerji ithalatı yapılacağı öngörülmüş. Ancak şimdi yayımlanan OVP’de ise enerji ithalatı 2025 yılında 71,9 milyar dolara gerileyeceği, 2026 yılında da 72,8 milyar dolara gerileyeceği öngörülüyor.

Burada yapılan enerji ithalatının düşeceği yönündeki hesaplama; dünya enerji potansiyelini elinde tutan ülkelerin yer aldığı coğrafyamızdaki karışıklıklar nedeniyle enerji fiyatlarının daha da artacağı dile getirilmesine karşın, yeni bulunan gaz rezervlerinin ithalatı gerileteceği öngörüsüyle mi olduğu sorusunu ortaya çıkarıyor.

Öte yandan bir yandan savaş tamtamlarının çaldığı, bir yandan da ekonomik durgunluğun seslerinin geleceği bir dönemde şimdi yayımlanan OVP’de yeni dış ticaret pazarlarının araştırılacağı belirtilmesine karşın, önceki OVP’de dış ticaret hacminin GSYH’ya oranı 2025 yılında yüzde 55,8, 2026’da yüzde 54,3 olarak öngörülmüşken, şimdiki OVP’de 2025 yılında yüzde 44,3’e gerileyeceği, 2026’da ise daha da düşerek yüzde 41,8’e düşeceği hesaplanmış. Buradaki kafa karışıklığı giderilmeli.

Benzer soru işaretlerinin olduğu bir alan ise turizm olduğu görülüyor. Gerginliklerin her geçen gün arttığı bir süreçte turizm gelirleri açısından önceki OVP’de 2025 yılında 59,6 milyar dolar, 2026 yılında ise 64,7 milyar dolar gelir bekleniyordu. Ancak şimdiki OVP’de bu oranların daha da artacağı öngörüsüyle hazırlanmış. Buna göre 2025 yılında turizm gelirleri 63,6 milyar dolara, 2026 yılında ise 68,7 milyar dolara yükselecek öngörüsü olduğu belirlendi.

Enerji fiyatlarındaki düşüşün temelinde döviz kurundaki aşağı yönlü salınma hesap edilmişse, turizm gelirlerindeki yaklaşık 4 milyar dolarlık artışın nasıl olacağı dikkat çekiyor.

TÜFE 2025 artacak, 2026 düşecek

Enflasyon yönüyle de incelendiğinde önceki OVP’de TÜFE yılsonu oranı 2025 yılında yüzde 15.2 olarak, 2026 yılında ise yüzde 8.5 olarak öngörülmüştü. Şimdiki OVP’de 2025 yılında TÜFE’nin 2025 yılında yüzde 17.5 olarak önceki OVP’deki hesaplamaya göre artacağı hesaplanmış. 2026 yılında ise bir önceki OVP’ye göre yüzde 8.5 olarak hesaplamanın altında yüzde 7 olacağı belirtilmiş.