Maliye, MTV’yi enflasyona ezdirmiyor

Araç sahiplerinin her yıl ocak ayında en büyük sancısı motorlu taşıtlar vergisi (MTV) oluyor. Bu sancı bir de temmuz ayında yaşanır. Ancak birçok kişi aracının modeli eskidikçe ödeyeceği MTV tutarının düşeceği yanılgısı içinde olabiliyor.

Bu yazıyla araç modeli eskidikçe MTV tutarının beklendiği gibi düşmediğini anlatmaya çalışacağız. Çünkü, 9 yaşına gelmiş bir binek otomobilin ilk MTV tutarı ile 2021 yılındaki MTV tutarı arasında sadece 63 lira fark oluştu.

Bunun nedeni ise maliye bakanlığının gelir elde ettiği MTV’yi her yıl açıklanan enflasyona ezdirmeyecek şekilde bazı yıllar artıracak adımlar atması. Bir önceki yıl tahsil edemediği vergiyi bu kalemden çıkarmaya çalışan maliyenin bu tutumu nedeniyle araçlar yıllansa da yüksek MTV ödeniyor.

Uygulamada; 1-3 yaş, 4-6 yaş, 7-11 yaş kriterlerinin ilk başlangıcında MTV’nin artırıldığı, ardından gelen iki yıl MTV’nin düşürüldüğü ve araç yeni bir yaş kriterine geldiği yıl yeniden yükseltildiği görülüyor.

Gelin şu konuya birlikte eşeleyelim…Her araç sahibi geriye dönük yıllarda ödediği MTV’lere bakarak bizim bu tespitimizi görecektir.

Araçların MTV’si hesaplanırken, bir önceki yılın ekim ayı ile içinde bulunulan yılın ekim ayına kadar geçen dönemdeki TÜİK’in yayımladığı Üretici Fiyatları Genel Endeksi’nin (ÜFE) ortalaması baz alarak hesaplanan Yeniden değerleme oranı (YDO) kullanılıyor.

MTV hesaplanırken, motor silindir hacmi ve aracın trafiğe çıkış tarihi olan yaş kriteri bir önceki yılın YDO ile çarpılması uygulanıyor.

Araç yaşlansa da yüksek MTV’den kurtuluş yok

Kişisel aracımla ilgili geriye dönük yaptığım MTV ödeme takibinde, aracım 9 yaşına geldiği halde ilk yıldaki MTV tutarına yakın ödeme yaptığım, hatta bazı yıllarda daha yüksek MTV ödediğim ortaya çıktı.

Şöyle ki;
1600 cc, 2013 model bir binek aracın 2014’te 2 yaşındaki MTV tutarı 859 lira idi. 2013 yılında YDO yüzde 3,93 olunca, 2014 MTV hesaplamasında bu oran kullanıldı.

2015’te yeniden değerleme zıpladı

Aracım, 1-3 yaş arası dönemde 2015 yılında 3 yaşına geldi. Düşmesi gereken MTV tutarı 945 liraya yükseldi. Çünkü 2014 yılında maliyenin vergi tahsilatı düşük çıkmıştı. Bu nedenle YDO yüzde 10,11 olarak uygulandı.

Araç 4 yaşına geldiği 2016 yılında ise MTV miktarı 2015 yılına ait YDO’da yüzde 5,58 olarak hesaplandığı ve aracın 4-6 yaş kriterine girmesinden dolayı 748 liraya geriledi.

2017’de MTV yüksek uygulandı

Aynı aracın 5 yaşında olduğu 2017 yılında vergi tutarının daha da düşmesi beklenir değil mi? Çünkü 2016 yılında yeniden değerleme oranı yüzde 3,83 olmuştu. Ancak, MTV tutarı 776 liraya yükseldi. Bu duruma neyin yol açtığı hiç anlaşılamadı.

2018’de ‘değer’ kriteri de kesmedi

Araç 6 yaşına 2018 yılında geldi. 2017 yılına ilişkin yeniden değerleme oranı (YDO) yüzde 14,47 olarak açıklandı. Ancak, o yıl bu yeniden değerleme oranı MTV hesaplamasında kullanılmadı. Çünkü 2017’de MTV’yi artırdığı halde istediği vergi tahsilatını elde edemeyen maliye, vergi kaybını telafi edecek başka bir yöntem buldu.

Araçlarda yaş ve silindir hacminin yanı sıra, sıfır araçlara bir de ‘değer’ kriteri getirilerek vergi uygulamasına gidildi. Bir de MTV oranının yüzde 40 olarak artırılması kararlaştırıldı. Böylece araç modelleri arasında ciddi vergi artışı oldu. Eski model araçlarla da arada büyük bir uçurum oluştu.

‘Başkan’ vatandaşın yanında oldu

Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın devreye girmesiyle MTV’de oran yüzde 25’e çekildi. Böylece 6 yaşına gelmiş otomobilin MTV’si düşeceği yerde 970 liraya yeniden fırladı. Yani 6 yıllık araç ilk yıl MTV tutarından bile 111 lira fazla MTV ödedi.

2019-2020’de YDO’lar düşük uygulandı

2019 yılında 7 yaşına gelmiş aracın MTV miktarının düşeceği ümidimiz, 2018 yılındaki değerlemenin yüzde 23,73 olması nedeniyle ürkütmüştü. Ancak, 2018 yılında yüzde 25 gibi yüksek miktarda ödenen MTV nedeniyle toplumsal tepkiyi Cumhurbaşkanı Erdoğan bir kez daha durdurdu.

2019 yılında 2018 yılına ait yüzde 23,73 oranındaki YDO yerine yüzde 15,9 olarak hesaba katıldı. Böylece 7 yaşına gelmiş 1600 cc aracın MTV tutarı 652 liraya düşürülmüş oldu. Dikkat edilirse, 7 yaşındaki araç yeni kademeye girince MTV düşürülüyor. Ardından yeniden artırılıyor.

Çünkü bu durumu, 2020 yılında 8 yaşına gelmiş aynı binek otomobilin vergisi hesaplanırken görmüş oluyoruz. 2019 yılına ilişkin değerleme yüzde 22,58 olarak uygulanabilirdi. O zaman 800 lira ödenecekti. Ancak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararı ile 2019 yılında değerleme oranı yüzde 12 olarak uygulandı. Böylece 8 yaşındaki binek aracın MTV’si 730 lira oldu.

Yıllanmış değil, tahsilat önemli

Şimdi 2021 yılında 9 yaşına gelmiş aynı araç için 2020’ye ait yüzde 9,11 yeniden değerleme oranı yansıtılarak, ödeyeceği vergi 796 liraya yükseltildi.

Böylece, 2013 yılında alınmış bir binek aracın ikinci yılında 859 lira olarak ödenen MTV, 9 yaşına geldiğinde sadece 63 lira düşmüş oldu.

Yani aracın yıllanmasının Maliye Bakanlığı açısından bir önemi yok. Önemli olan o yıl tahsili planlanan MTV tutarına ulaşmak.

Bu arada bir de enflasyonun düşük olduğu yıllarda, MTV tutarlarının yüksek şekilde artırıldığı gözlenince, vatandaş olarak ne kadar yüksek miktarda MTV ödediğimizi aşağıdaki tablo daha iyi açıklıyor.

Yani özetle Maliye Bakanlığı, MTV’sini enflasyona hiç ezdirmiyor.

TABLO 1

Geriye dönük enflas, oranları          Geriye dönük YDO oranları
2020                   14,72                                               9,11
2019                   21,66                                               22,58
2018                   33,64                                               23,73
2017                   15,47                                               14,47
2016                   9,94                                                 3,83
2015                   5,71                                                 5,58
2014                   6,36                                                 10,11
2013                   6,97                                                 3,93