Yurttaş eridi, bankalar semirdi

 
Merkez Bankası 43 olan politika faizini 25 baz puan düşürerek 40.5’e, gecelik vadede borç verme faiz oranını yüzde 46’dan yüzde 43,5’e, gecelik vadede borçlanma faiz oranını ise yüzde 41,5’ten yüzde 39’a indirdi. Ancak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) verileri vatandaşın borç sarmalının her geçen gün arttığını gösteriyor.

BDDK verilerine göre bankaların faiz geliri Ocak-Temmuz döneminde 4 trilyon 567 milyar 695 milyon liraya ulaştı. Bankaların faiz gelirlerinin yüzde 63’ünü kredilerden alınan faizler oluşturdu. Yurttaşlar, bu yılın yedi ayında bankalara 667,8 milyar TL faiz ödedi. Bu tutarın 391 milyar 728 milyon TL’lik bölümü bireysel kredi, 276 milyar 96 milyon TL’si de kredi kartı borçlarından oluştu.

Bankaların tüketici kredilerinden sağladığı faiz gelirine bakıldığında da vatandaşların içerisine düştüğü dram daha iyi görünüyor. Bankaların tüketici kredilerinden sağladığı faiz geliri 391 milyar 728 liraya ulaşırken, bu tutar bankaların kullandırdığı kredilerden aldığı faiz gelirinin yüzde 13,5 gibi bir oranını oluşturduğunu ortaya koydu.

Böylece bankaların halkın borç yükü üzerinden sağladığı faiz geliri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43,8 oranında artarken, oran aynı zamanda yurttaşın içerisine düşürüldüğü ekonomik sıkıntının derinliğini de gözler önüne serdi. 

Yani borcunu ödeyemeyen vatandaş, krizle boğuşurken, finans sektörü vatandaşın içerisine düşürüldüğü ekonomik krizden beslenip büyüdü.

Peki bankalar sadece tüketici kredilerinden elde ettiği faizle mi kaldı?

Bankalar zora düştükçe kredi kartına sarılan yurttaşların kredi kartı kullanımından da ciddi oranda faiz geliri elde etti. Geçen yılın Temmuz ayında 180 milyar 680 milyon lira olan kredi kartlarından alınan faiz tutarı, yüzde 52,8 oranında büyüyerek bu yıl 276 milyar 96 milyon liraya ulaştı.

Öyle ki vatandaş en temel ihtiyacı olan gıda maddelerini de kredi kartı ile almak zorunda kalıyor. Bu kapsamda kredi kartı kullanımında artış sadece 6 ayda çeşitli gıda harcamalarının yüzde 32,7’si, market harcamalarının 32,6’sı yemek harcamalarının yüzde 44,5’i oranında artırdı. Bu kapsamda toplam kredi kartı harcamaları yüzde 25,5 artış gösterdi. 2024 yılı sonunda toplam 1 trilyon 848 milyar 502 milyon kredi kartı borcu varken, temmuz 2025’te borç 2 trilyon 357 milyar liraya yükseldi.

Ekonomik dar boğaz derinleştikçe, geri ödemeler de aksadı. Her aksayan geri ödememe bankaların takipteki alacaklardan sağladığı faiz gelirini adeta katladı. 2024 yılı Temmuz ayında 22 milyar 630 milyon lira olan takipteki alacaklardan alınan faiz, yüzde 154,1 oranında artarak 57 milyar 506 milyon liraya ulaştı.

Merkez Bankası’nın Eylül ayında gerçekleştirdiği politika faizi indiriminin ardından kredi kartı ve kredili mevduat hesaplarına uygulanan faiz oranlarında da indirime gitti. TCMB tarafından hazırlanan “Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğ’e göre, kredi kartı nakit çekim ve kredili mevduat hesap faizlerinde 25 baz puan indirim yapıldı. Kredi kartlarındaki akdi faiz oranı yüzde 4.75’ten yüzde 4.50’ye çekildi. Gecikme faizi ise yüzde 5.05’ten yüzde 4.80’e indirildi. Değişiklik kapsamında oranlar 1 Ekim 2025’ten itibaren uygulanacak.