Bu kış çok zor geçecek!

Türkiye’de son yıllarda uygulanan ekonomik programın bedelini dar ve sabit gelirliler ödemeye devam ediyor ve görünen o ki; bu kış daha ağır olarak ödeyecek.

Merkez ekonomiyi yavaşlatmanın maliyetini de yapsa ya…

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan önceki gün 2025 yılının III. Bilgilendirme Toplantısını yaptı. MB’nin enflasyonu düşürmede izleyeceği tek ana stratejinin ekonomiyi yavaşlatma olacağı endişemiz vardı ve Karahan, “Sıkı para politikamızın sonuçlarını kademeli bir şekilde almaya devam ediyoruz. Yurt içi talep yavaşlama seyrini sürdürdü ve talep koşullarının dezenflasyonist (enflasyonu düşürücü) etkisi arttı. 2024 yılı haziran ayından bu yana enflasyondaki düşüş kesintisiz bir şekilde devam ediyor. Enflasyonun ana eğilimine ilişkin göstergeler de bu durumu destekliyor” ifadeleri ile bunu dile getirdi.

Okumanın ağır bedeli…

Bizim zamanımızda üniversite okumak için en iyi üniversitenin hangi ilde olduğuna bakılırdı. Şimdilerde gençlik ekonomik zorluk nedeniyle en ucuz kentin olduğu üniversitenin neresi olduğuna bakıyor.

Sıkı bir ek bütçe geliyor!

Biliyorsunuz, bütçedeki denkliği tutturamayınca her yılın son aylarına doğru ek bütçe muhabbetti başlar. Ancak bir süredir hükümet adını ek bütçe koymadan harcamalardaki kusurunu gizleme yöntemi izlemeye başladı. İsmini ek bütçe koymasa da ek bütçe ihtiyacını ortaya koyan veriler var. Açıkçası matematik hata götürmüyor.

Kamunun yarattığı enflasyonla başa çıkılmıyor!

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz ayı enflasyon oranlarını önceki gün açıkladı. 

Bütçe açığı ürkütüyor…

Önce sizleri bunaltmadan geriye dönük nisan, mayıs ve haziran ayları bütçe gerçekleşmelerini özetleyeyim.

‘Bakan yapılsın’, ‘Gölge Başbakan’dan kurtulalım…

Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli’ne geçtiğinde ‘Başbakanlık’ makamı lağvedildi. Ancak bürokraside, mevcut modele rağmen konumlandıkları makamları gereği ‘başbakan’ edasını gösterenlerin olduğu yönünde bizlere sızan fısıltılar olduğunu belirtelim.

Kabine değişikliğinde eski bakan gelir mi?

Ankara kulislerinde kabine değişikliği lafları yeniden dolaşıma sokuldu. Ak Parti’yi bir fiil 10 yıl izlemenin verdiği tecrübeden olsa gerek, kulislere yansıyanların aslında ‘etrafı yoklama’ olduğunu belirtelim.

Çiftlik ekonomisi….

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin başlamasıyla Meclis’in eski işlevini kaybettiği, etkisinin kalmadığı yönünde çok sayıda değerlendirme yapılır. Mesela Meclis Genel Kurulu’ndaki oturumlar sık sık AK Partililerin çalışmalara katılmaması nedeniyle kapanır. AK Partili milletvekilleri ancak oylama için genel kurula katılır, bu katılım sırasında da büyük gürültüler ortaya çıkar. Geçen hafta da benzer manzaralar yaşandı. Yoklama ya da oylama için topluca genel kurula giren milletvekillerinin gürültüsü Meclis’i yöneten AK Partili Başkanvekili Bekir Bozdağ’ı kızdırdı. Bozdağ, “Genel kurulda gerçekten büyük bir uğultu var. Yokluğunuz bir dert, varlığınız ayrı bir dert oluşturuyor” dedi. Bozdağ’ın sözleri uğultuyu durdurmadı. Bunun üzerine bir kez daha seslendi, “Ne yapacağız; genel kurulu mu kapatalım, ara mı vereyim?” diye sordu.

Ekonomi kısır döngüde mi?

İktisatta meşhur bir ‘Kısır döngü teorisi’ var. ‘Fasit daire teorisi’ olarak da bilinir. Teoriye göre; azgelişmişlik sürecinde sürekli kendini tekrar eden, her defasında yine başlangıç noktasına dönülen bir durum varsa fasit daire içerisinde olunduğu kabul edilir.

Siyasi tansiyonla ekonomiye nefes aldırmazsak…

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) politika faizini geçtiğimiz haziran ayında aynı tuttu. Temmuz ayının 24’ünde yapılacak toplantı ile ilgili piyasalardaki beklenti indirim yönlü. ABD merkezli yatırım bankası Morgan Stanley, TCMB’nin temmuz ayında 250 baz puanlık bir indirimle politika faizini yüzde 43,5’e çekmesini beklediğini açıkladı. 

Beklentiler karşılanamıyor…

“Enflasyonu düşüremiyoruz, turizme bel bağladık, ya tutmazsa” başlıklı yazımızda dile getirdiğimiz sıkıntılar, turizm işletmecilerince teyit edilmeye başlandı. Sektör tarafından mayıs ayında Türkiye’nin gereken turist talebine ulaşmadığı ifade ediliyor.

Yarın 3 Temmuz, hazır mıyız?

Memur, memur emeklisi, SGK’lı, Bağ-Kur’lu, tarım emeklisi, kök maaşı düşük olduğu için bugün için 14 bin 469 TL alanlar ve 6 ayın enflasyon farkını merak eden esnaf dahil herkes yarına (3 Temmuz) kilitlendi.

Enflasyonu düşüremiyoruz, turizme bel bağladık, ya tutmazsa…

 
Ülkesi yerine özel yatıyla komşu Yunanistan’da tatil yapan bunu da ‘rakipleri gözlemlemek’ olarak açıklayan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, 2024 yılının 62,3 milyon ziyaretçi ve 61,1 milyar dolar gelirle tamamladığını açıklamış. 2017’de 75 dolar, 2024’te 106 dolar, 2025’te ise 116 dolara ulaştığını vurgulayan Ersoy, 2025 yılı hedefinin 64 milyar dolar gelir olduğunu belirtmiş.

İçeride mutsuzluk, dışarıda huzursuzluk artıyor!

 

Önümüzdeki 3 Temmuz tarihinde ilk 6 ayık döneme ilişkin enflasyon farkı ortaya çıkacak. Görünen o ki TÜİK artış oranında yüzde 17’leri geçirmeyecek. Asgari ücrete de hükümet yılda bir kez artış kararı aldığı için 22 bin 104 TL alan asgari ücretli yılın kalan 6 ayında ne yapacağını düşünecek.

Merkez Bankası FED gibi ‘bekle gör’ dedi

 

Türkiye, Ortadoğu’da savaş tamtamlarını çaldıran İran ve İsrail arasındaki çatışmaya ekonomik yönüyle hazırlıksız yakalandı. 

Cehennemin kapıları aralandı mı?

 
İran ve İsrail arasında hafta sonu başlayan füze atışları petrol fiyatlarını yükseltti. Dolayısıyla küresel ekonomiye etkileri olacaktır. Türkiye de hızla tedbirler almaya çalışıyor. TBMM’ye (16 haziran) sunulan; vergi kanunu teklifinde yüzde 4 olarak uygulanan kamyonet, pikap türü çift kabinli araçların ÖTV tutarı yüzde 50’ye çıkarıldı. 

Enflasyon her kesimin sorunu!

Türkiye’nin yüzde 85’lere dayanan yüksek enflasyon süreci mayıs itibariyle TÜİK marifetiyle yüzde 35,41’e düşürüldü. Ancak ENAG’a göre yüzde 71,23 oldu.

Alacağınız zammı halen merak ediyor musunuz?

Ekonomi yönetimi hazine kasası ile şirketlerin kasasını doldurmak için yarattığı enflasyonu düşürmek için bir süredir ekonomiyi yavaşlatma yoluna girdi. Ama “Rüzgârsız havanın sıcağı daha bunaltıcı olur” bunu hesaba umarım katıyorlardır. Fabrikalarda durdurulan üretim bantlarının tekrar çalışmasının maliyetini hesap ediyorlardır.

Sorunlar halı altına gizlenerek çözülür mü?

 
Parlamenter sistemde iken alınan kararların uzun süreye varan seçimler oluşturduğu, bunun da ülkeye siyasi ve ekonomik zarar verdiğini gerekçe gösteren iktidar, daha hızlı kararlar alınacağı gerekçesiyle hayata geçirdiği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Modeli ile ne siyasette ne de ekonomide bir türlü işleri rayına oturtamadı.

Kırılgan ekonomi ile ne kadar gidebiliriz?

Türkiye ekonomisinin bugünkü temel sorununu, düşük büyüme oranı ya da potansiyel büyümenin sürdürülememesi, yüksek cari açık, yüksek bütçe açığı, yüksek enflasyon, yüksek oranlı dış finansman ihtiyacı, vergi yapısının bozukluğu ve düşük tasarruf oranları olarak özetleyebiliyoruz.

Ekonomideki ‘güven kaybı’ lokomotif sektörlerde de kendini gösteriyor

Her yeni yıl geçen yılın kötümserliğinin iyimserliğe dönüşeceği ümidini taşır. 2025 yılı ortasına geldik. Ancak daha bu yıla girilmeden 2024’te ‘2025 daha kötü’ olacak yorumları yapılıyordu. Nitekim, bu yılın başından itibaren 2024’ü arayacağımız ortaya çıkmıştı.

Merkez Bankası ne dedi; ne demek istedi?

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan 2025 II. Dönem Enflasyon Raporu’nu yayımladı. Raporun bilgilendirme sunumda öne çıkan mesajlarında ‘ne dedi; ne demek istedi!’ diye bir bakalım.

Son haberler piyasaları rahatlatan haberler mi?

Son haftalarda dışarıda ve içeride oluşan bazı siyasi ve ekonomik gelişmelere ilişkin haberlerin piyasalar üzerinde etkisi konusunda okurlardan gelen sorular oluyor.

Çocuk yardımını artırmak doğurganlığı artırır mı?

Son yazımızda “Doğurganlık oranı bu ücretlerle artırılır mı?” sorusunu yöneltmiştik. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın çocuk yardımı adı altında verdiği bin 500-5 bin TL arasındaki ücretin yüksek enflasyonun yaşandığı bu koşullarda çocuk sahibi olmak isteyen ebeveynleri ikna etmeyeceğini anlatmıştık.

Doğurganlık oranı bu ücretlerle artırılır mı?

Önerimi yazının sonunda vereyim…Son 7 yıldır ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik sorunlar, kendini daha derin konularda göstermeye başladı. Artık peynir, et, süt gibi temel ihtiyaç maddelerine ulaşılamamasının çok daha ötesinde sorunlara yol açıyor. Türkiye nüfusunun varlığı geleceği sıkıntıya girmeye başladı.

Çiftçi borç batağında, hasılada Avrupa birincisiyiz!

Havaların ısınmaya başladığı esnada ani ısı düşmesi sonucu son haftalarda ciddi don olayı yaşandığı için kiraz, kaysı, erik gibi nisan sonrası meyveye duran ürünler ciddi zarar gördü. Bu ürünlerin yazın kilosunun tezgahlarda 250-400 lira arasında olduğunu görürsek şaşırmayalım.

Bir elle yapıp diğeri ile yıkmak…

Siyasetteki sert dil ve karışıklık düzelmediği sürece enflasyonla mücadelenin de başarılı olma ihtimali yok. Siyaset dilindeki sertliği sona erdirmek yerine, TÜİK’e düşük enflasyon oran açıklatmakla da toplumda ekonomiye güven veren bir mutabakat sağlanamayacağı da görülüyor.

Akaryakıt sebilden alınsa dahi litresi 20 TL

Okurlardan bir süredir Brent Petrolün varil fiyatının 63 dolarlara düşmesine karşın Türkiye’de akaryakıt ürünlerinin litresinin 45 TL seviyesinden neden gerilemediği yönündeki soruları yine arttı.

Türkiye yeniden enflasyonist sürece girdi

Türkiye son bir ayda yaşadığı siyasi süreçler sayesinde yeniden enflasyonist bir sürece girdi. Bu durum, geçtiğimiz günlerde S&P’nin notuna ilişkin değerlendirmesine de yansıdı. S&P Türkiye’nin notunu ‘BB-‘ seviyesinde tuttu. Görünümü ise ‘durağan’ olarak teyit etti. Nottaki seviye, yaşanan siyasi gelişmelerin ekonomi üzerindeki etkisi nedeniyle oldu.

Yereli kazanan, vatandaşı kazanıyor!

Türkiye’nin ‘erken seçim olur mu olmaz mı’ tartışmaları arasında ekonomisindeki kaybı her geçen gün artıyor.

Bir erken seçime ihtiyaç var mı? sorusu gittiğimiz her ortamda sorulup duruluyor. Biz de ekonomide ve siyasette yaşananlara bakarak, “Oy verme zamanına kadar vatandaşı nasıl kazanabiliriz mantığı ile adımlar atılıyor” yanıtı veriyoruz.

Faturalarda ‘devlet desteği’ kafa karıştırdı!

Mart ayına ilişkin elektrik ve doğalgaz faturaları nisanda gelmeye başladı. Ancak gelen faturalardaki anormal artışlar ülkenin birçok yerinde herkesin dikkatini çekti ki; itirazlar da yükselmeye başladı.

MB’nin eli zayıflatıldı!

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun ve kurmayları ile bazı belediye başkanlarına yönelik 19 Mart tarihinde başlatılan gözaltı kararlarının ülkeye faturası büyümeye devam ediyor.

Yeni bir ‘Bretton Woods’ mu hazırlanıyor?

ABD ekonomisinin kurtarılamayacak kadar çökmüş olduğu, Donald Trump’ın hesapsız kitapsız ülkelere getirdiği ek gümrük vergilerinin kendi ekonomisini daha da bozacağını görerek kararını 90 gün ertelemesi ile iyice su yüzüne çıktı. Alınan kararlar sonrası ABD borsalarındaki milyar dolarlık kayıpları, teknoloji devlerinin hatırı sayılır kayıpları izledi.

Trump’ın ‘U dönüşünün' matematiksel gerçeği

Son söyleyeceğimizi en başında söyleyelim. Trump’un sadece otomotiv sektöründe yerli üretimi artırmak için en kısa sürede yapması gereken yatırımın tutarı en az 1 trilyon dolar. ABD ekonomisinde sadece bir alanda bu büyüklükteki yatırımı yapacak bir alan yok.

Trump’un 14 günde ‘U dönüşü' yapmasının matematiksel gerçeğini sizlere anlatalım.

Türkiye’yi bekleyen yeni tehlike

ABD’nin geçen yılın 6 Kasım tarihindeki seçimlerinin ardından 2025’in 20 Ocak tarihinde masaya oturan Donald Trump’ın gelişinden sonra dünya ekonomilerinde yaşanılanlar aslında bize önümüzdeki döneme ilişkin birçok şey anlatıyor. ABD, İngiltere ve önemli ihracat pazarımız olan AB ülkelerindeki ekonomilerin çok sağlıklı bir süreçte olmadıkları gerçeğini görmeliyiz.

Göz yaşlarını gizleyen baba psikolojisi

Daha önce de yazdığım gibi savaş hali yoksa bir ülkede enflasyonu iktidar yaratır. Sebebi de boşalttığı hazineyi doldurmak ve enflasyonsuz dönemde karları azalan şirketlerin yeniden kar etmelerinin sağlanmasıdır.

Kış onun için geliyor!

Geçen hafta yaşanan siyasetteki karışıklıkların ekonomide yarattığı 25 milyar dolarlık türbülansı herkes gördü. Yaşananlar sonrası siyaset denkleminde ‘kartlar yeniden dağıtılacak’. Arenadakiler önümüzdeki dönem pozisyonlarında değişiklikler olacağını görüyor.

Ekonomide yaşananlar burada kalır mı?

10 Mart 2025 günü Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı'nın ardından açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekonomide önemli gelişmeler kaydedildiğini belirterek, "Cari açığımız azaldı, işsizlik düştü, kişi başı milli gelir 15 bin doları geçti, inşallah enflasyonu yine tek haneli rakamlara indireceğiz" dedi.

Buğday üretimini artırmak ithalattan daha ucuz!

Buğdayda kendi kendine yeterliliği olmayan ülke haline gelen Türkiye yılda ortalama 8-10 milyon ton buğdayı yurt dışından getiriyor. Halbuki dekar başına yapılacak sadece bin TL’lik destek ile ithalata ödenen bu tutarın önüne geçilebilir.

Temel gıda desteklerinde elinizi tutan mı var?

Ekonomi şu yılın sonunda düzelecek, bu yılın yarısında sıkıntılar sona erecek söylemleri ile ekonominin düzelmediği görülüyor.

‘Ucuz ilaç tasarrufludur’ anlayışı…

Hastalar ‘risklidir kullanmayın’ denilen ancak kullanmaları şart koşulan ilacı çaresizce eczaneden alıyor, ama kullanmayıp çöpe atıyor, SGK parasını firmaya ödüyor. Gelin görün ki; Sağlık Bakanlığı riskli ama ucuz ilacı şart koşarak tasarruf yaptığını sanıyor.

Vatandaş hastanelerle Sağlık Bakanlığı kıskacında…

Sağlık Bakanlığı 6 ay önce geri ödeme sistemine aldırdığı atopik dermatit rahatsızlığı ilacının maliyetini karşılayamayınca hastalar üzerinde fiyatı daha ucuz ilacın öncelikle kullanılması şartı getirdi.

Somun ekmeği lavaşa sarmak....

Ekonomide yaşanan sıkıntılar her geçen gün artarken, Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlığı’nın son verilerine göre 4.5 milyon haneye sosyal yardım yapılıyor. Bu da iki çocuklu bir ailede 18 milyon insanın sosyal yardıma muhtaç hale geldiğini ortaya koyuyor. 

Hangi veri doğru?

Bir önceki yazımızda ekonomideki bozulma sürerken ülkede Merkez Bankasının rezerv artışlarını nasıl başardığını, aynı ekonomik sıkıntı içerisinde iken bazı vatandaşların sanki hiç sıkıntı çekmemişler gibi, yurt içinde yatırım yerine, imkanlarını dışarıya yönlendirerek orada yatırımlara yönelmelerine dikkat çekmiştik. En sonunda da ekonomide bu gelişmelerin ortaya çıkardığı garipliğe vurgu yapmıştık.

Ekonomideki gariplikleri açıklayabilen var mı?

Türkiye ekonomisi neredeyse 2018 yılından bu yana neredeyse 7 yıldır ciddi bir türbülans içerisinde. Yüzde 20.3’lerdeki enflasyon, halkta daha ağır yansımaları olsa da TÜİK’e göre bile yüzde 85’lere kadar çıktı. İşletmeler vergi borçlarının ödemekte isteksiz davrandı. Bu durum Maliye’nin açıklarına ciddi şekilde yansıdı.

Kamu ‘alacağına şahin’, ‘vereceğine karga’…

Bu deyim Anadolu’da çok meşhurdur. Nitekim bu deyimi doğrulayan uygulamalar Türkiye’de bir türlü kaldırılmamıştır. Batı ülkelerinde mükellef zarar ettiği dönemde devletin cari döneme kadar aldığı vergileri çerçevesinde zarar açıklayan mükellefe iadelerle destekleme yapan anlayışı, biz de hiç gündeme bile gelemez.

Basit usul mükellefiyet Maliye’nin radarında…

Hazine ve Maliye Bakanlığı geçen yaz ortasından bu yana hayata geçirmeye çalıştığı ancak başarılı olamadığı bazı vergilemelerde ciddi rahatsızlık yaşıyor. Maliye Bakanlığı’nı rahatsız eden siyasi saiklerle hayata geçirilemeyen konulardan biri ‘basit usul mükellefiyet’ meselesiydi...

Maliye’yi geriyordu, kurtuluşu geçici ertelemede buldular

Doğrusunu isterseniz, şimdi anlatacağım konu Maliye Bakanlığı’nın dümeninde eğer rahmetli Kemal Unakıtan ya da Naci Ağbal olsaydı baş ağrısı yaratmayacaktı.