Maliye'den '40 katır mı, 40 satır mı?'

Maliye getirilen düzenleme ile her durumda kazançlı çıkacak. Nasıl mı?
Türkiye gündemine ilk olarak duyurduğumuz reform paketinde işletmelerden her halükarda kârlarının yüzde 10’luk kısmına getirilen vergi tevkifatına (kesintisi) tepkiler sürüyor.

Ticaret Bakanlığı geçen yıl 17 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığı tebliğ ile şirketlerin sermayelerinin güçlendirilmesi amacıyla kâr dağıtımı yaptırmadı. Ancak işletmelere kâr dağıtımı yaptırılmayarak, Maliye Bakanlığı yüzde 15 oranındaki stopaj vergisinden mahrum kaldı.

Şimdi getirilen paket ile şirketlerin ortaklarına daha sonra yapacağı kâr dağıtımında vergi kesintisi düzenlemesi getiriliyor. Şirketlere, ‘kâr dağıtımı yapın’ da denilen düzenlemede, şirket kâr dağıtımı yapmasa da Maliye vergisini alacak. Ama kâr dağıtımının istenilmesinde dağıtılan kârdan söz konusu vergi tevkifatını şirketlere ‘sen mahsup et’ denilmiş olacak.

Taslakta en çok tartışılan konu 2020 kârından vergi kesintisi yapılması. Peki, neden 2020 yılı?

Onun sırrını da biz söyleyelim.

Maliye 4’üncü dönem geçici vergi beyannamelerini bu yılın Şubat ayında aldı. Söylenenlere göre şirketlerdeki kâr Maliye’nin gözünden kaçmadı.

Düzenlemenin içeriğine göre aslında şirketler kâr dağıtımı yaparsa tevkifat oranı yüzde 15, kâr dağıtımı yapmazsa bu oran yüzde 10 olacak. Tevkifat (kesinti) uygulamasını bu çerçevede örnekleyen bir sektör yetkilisi şöyle devam etti:

“Örneğin, 2020’de 100 bin lira kâr eden şirketten yüzde 22 kurumlar vergisi kesiliyor. 22 bin lira düşüp, kalan 78 bin lira üzerinden maliye bakanlığı diyor ki; ‘yüzde 10 oranında senin ileride yapacağın kâr dağıtımından mahsup edilmek üzere tevkifat yapacağım.’ Yani bir şirketin ortaklarına kâr dağıtımında oranın yüzde 15 olduğunu düşünelim. Kâr dağıtsa da dağıtmasa da ‘yüzde 10 mahsup edeceğim’ diyor Maliye Bakanlığı.”

Peki, şirket kâr dağıtımı yaptığı zaman ne olacak?

Bu takdirde devlete mutlaka yüzde 10 ödemiş olacak ya, kâr dağıtım yapması halinde hesaplanan yüzde 15 tutarındaki gelir vergisi stopajından, önce ödediği yüzde 10 düşecek, kalan yüzde 5’i de ayrıca ödeyecek.

Kâr dağıtımında işleyiş nasıl oluyor?

Genelde şirketler Nisan ayında kurumlar vergisi beyannamelerini verir, Mayıs ayında da kâr dağıtımı kararı alır. O zaman yukarıdaki örneğimizdeki kurumlar vergisi ödendikten sonra kalan 78 bin lira üzerinden, eğer şirket kâr dağıtımı yaparsa yüzde 15 olan 11 bin 700 lira stopaj ödeyecekti. Ancak kâr dağıtımı daha yapmadan önce yüzde 10’u yani 7 bin 800 lira vergi tevkifatını Maliye Bakanlığına ödeyecek.

Peki, diyelim ki; şirket Haziran ayından sonra kâr dağıtım kararı aldı. İşte o zaman 78 bin liranın yüzde 15’i olan 11 bin 700 liradan, öncesinde 7 bin 800 lira vergiyi ödediği için, şimdi kalan 3 bin 900 lirayı da götürüp maliyeye ödeyecek.

Böylece Maliye Bakanlığı getirilen paket ile işletmelerden yüzde 10 vergisini mutlaka alacak. Ama yıl içinde sonrasında kâr dağıtımı halinde kalan yüzde 5’i de alarak, toplamda yüzde 15’lik vergi almış olacak. O zaman 2020 yılında yüzde 22 olarak ödenmesi gereken kurumlar vergisi ile kümülatif olarak yüzde 33,7’ye çıkmış olacak. Bu oran 2021 yılında yüzde 20 kurumlar vergisi ile yüzde 32’ye düşecek.

Şirketlerin kâr dağıtımı yapıp yüzde 15 vergi yerine, kâr dağıtmadan yüzde 10 vergi ödemesi daha cazip değil mi diye düşünebilirsiniz?

Orada ise devreye vergi usul kanunundaki ortakların şirketten alacakları tutarların muhasebe sorunu devreye giriyor. Çünkü şirketler ortaklarına maaş, huzur hakkı ve kâr dağıtımı ile para çıkarabiliyor. Böylece şirket adat faizi ödememiş oluyor. Çünkü sermaye şirketlerinde, şirket ortaklarının ortaklar cari hesabından para çekmeleri halinde KDV ve faiz hesaplanması yapılır. Buna adatlaştırma denilir. Bu tutar yüzde 40’a ulaşıyor. İşte şirketler yüzde 40 vergi yerine ortaklara maaş, huzur hakkı ve yüzde 15 stopaj ile kâr payı dağıtımı yaparak hem şirketlerden para çıkarma imkanı yaratıyor, hem de ödeyecekleri vergi tutarını yüzde 15’te tutmuş oluyor.

Bankalara göre yüzde 5 daha fazla vergi

Öte yandan Ticaret Bakanlığı’nın Resmi Gazete’de yayımlanan tebliği ile geçen yıl kâr dağıtımının yasaklandığına dikkat çekilerek, şirketlere geçen yıl kâr dağıtımı yaptırılmazken, bu yıl ‘kâr dağıtımı yapın’ denilmesi eleştirilirken, “Bankalar da kâr dağıtımını yapacak mı?” soruları sesli olarak dile getirilmeye başlandı. Sektör yetkilileri, BDKK’nın 2018 ve 2019'da bankaların hissedarlara kâr dağıtmasına izin vermediğini, 2020 için dönem net kârının yüzde 10'una kadar dağıtım izni verdiğini hatırlattı. Bankaların 11 ayda 57,3 milyar TL net kâr elde ettiğini dile getiren sektör yetkilileri, “Şirketler bankalardan yüzde 5 daha fazla vergi verecek” serzenişinde bulundu.

TBMM’ye önümüzdeki günlerde getirilmesi planlanan tedbir/reform paketinde Gelir Vergisi Kanununa “Kurum kazançlarında vergi tevkifatı” başlığıyla geçici 92. madde ekleniyor. Böylece şirketlerin 2020, 2021 ve 2022 yılı kazançlarına uygulanmak üzere vergi tevkifatı getiriliyor. Bu düzenleme ile gelecek dönemlerde ortaklara yapılacak kâr dağıtımı veya ana merkeze aktarılan tutar üzerinden yapılacak tevkifata mahsuben kurum kazancı üzerinden önceden vergi alınması öngörülüyor. Böylece fiili kâr dağıtımı veya dar mükellef kurumlar için ana merkeze aktarımı olmayan durumlarda, kurum kazancının belli bir oran üzerinden vergilendirilmesi sağlanıyor. Bu düzenlemeden bütçe vergi gelirlerinin yüzde 4’ü tutarında ek gelir bekleniyor. Düzenleme ile 2020 yılı ve 2021 yılı vergilendirme dönemlerine ait kazançlardan yüzde 10, 2022 yılı vergilendirme dönemine ait kazançlardan ise yüzde 5 oranında tevkifat yapılması öngörülüyor.