Borsada herkesin aklındaki sorular…

Borsa İstanbul’un satış baskısının başladığı andan sonra herkesin aklında, ‘borsa aşağı mı, yukarı mı gidecek’ soruları oluştu.

Çünkü epey bir zamandır sosyal medyada borsanın bir kar realizasyonu yapacağı dedikodusu vardı.

Endeksin belli bir seviyeye gerileyeceği, hatta bazı rakamlar telafuz edilerek ‘bu rakamın altına düşmesi halinde daha da derinleşeceği’ yönündeki dedikodular.

Bu öyle bir dedikodudur ki, her şeyin önünü kesmeye yeter.

Eskiler; ‘Şüyuu vukuundan beter’ derlerdi böyle durum için.

Yani ‘dedikodusu olaydan daha beter’ anlatımı içindi.

Şimdi ‘aşağı mı yukarı mı gidecek’ diyenler, sosyal medya üzerinden kelimenin tam anlamıyla ‘gaza’ gelip elindeki üç kuruşla borsaya girenler.

15 Kasım itibariyle BİST’teki yatırımcı sayısının 3 milyonu aştığı MKK tarafından açıklandı.

Son bir ayda borsa giren sayısı 307 bin 452 kişi artarak Nisan 2021'den bu yana en hızlı 30 günlük yükseliş olduğu kaydedildi. Söz konusu bu dönemde pay senedi yatırımcı sayısı yüzde 11 arttı.

Ancak anlatmak istediğimizi biraz açmak için gerilere gidelim…

Son iki yılda Türk hisse ve tahvillerinden 5.7 milyar dolarlık çıkış yapan yabancı yatırımcının 7 Ekim itibariyle 2022’deki net satışı 3.5 milyar doları buldu. Yabancının tahvildeki payı yüzde 0,83’e, hisse senedi piyasalarındaki payı ise yüzde 31,67 ile tarihi en düşük seviyesine geriledi.

Bu durum çok dikkat çekici değil mi?

Yabacı ‘yükseliyor denilen’ borsadan neden kaçıyor?

Öyle ya Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre borsada yerli yatırımcı sayısı eylülde 2 milyon 653 bin kişiden ekimde 165 bin artarak 2 milyon 818 bin seviyesine çıkmıştı.

Ama diğer yandan yerli yatırımcıların ilgisi artarken, yabancı yatırımcıların hisse senedi piyasalarındaki payı yüzde 29,99’a inerek tarihin en düşük seviyesine geriledi.

Merkez Bankası verilerine göre de yabancıların Türk hisse senetlerinden çıkışı yılın başından bugüne 3 milyar 312 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Son 1 yılda da yabancılar 4 milyar doların üzerinde hisse senedi satışı gerçekleştirdi.

Peki bu arada yerli yatırımcıları borsaya çeken neydi?

Kasabın, manavın, bakkalın borsaya ilgisi neden oldu?

‘kar realizasyonu’ lafları öncesi sosyal medyada halka açık bazı güçlü şirketlerin daha da yükseleceği laflarıydı bunun nedeni.

Bu dedikodulara inanlar ‘son trenin son vagonunu kaçırmayayım’ endişesi ile atladı bu vagona.

Bu kesimler kötü günler için dövizde, altında, KKM’de tuttukları parayı borsaya yönlendirdiler.

Çünkü parayı dövizde tutanlar kazanamadı.

Kur korumalı mevduat hesabı ile kazanç sağlayanlar da artık ‘yalan’ oldu.

Altın zaten ABD 10 yıllık vadeli hesaplara endeksli olduğu için, ABD’de yaşanan ekonomik sıkıntılar bu vadelilerin faizlerini düşürdükçe altın da düştü.

Yerli yatırımcı ondan da kazanamadı.

Ama yabancı yatırımcının neden yükseldiği söylenen borsadan kaçtığı sorusu ortada kalmış durumda.

Yabancının ekonomiye olan güvensizliği meselesinden mi olduğu ortada kalmış durumda.

Yabancıların ekonomide alınan kararların sağlıksızlığı nedeniyle mi kaçtığını sorusu ortada kalmış durumda.

Siyasi söylemlerin yabancılarda güveni iyiden iyiye gerilettiği nedeniyle mi olduğu sorusu ortada kalmış durumda.

Hele ki önümüzdeki aylarda yapılacak seçimlerin oluşturduğu belirsizliğin yabancılardaki ‘güveni’ daha da düşürüp düşürmeyeceği soruları da ortada kalmış durumda.

Bunları dili döndüğünce anlatanlar ise ‘muhalefetin dili ile söylüyor’ önyargısı ile suçlandığı bir ortama sokulmuş durumdayız.

İşte yaşanan bütün bunlara hiçbir borsa bilgisi, bilanço okuma bilgisi olmayan yerlilerin girdiği borsanın hali de ortada.

Şimdi borsada yapılacak silkelemenin adını koyalım: ‘Yerlinin yerliyi silkelemesi.’

Bunu daha önceleri yabancılar yapardı.

Borsadan çıktığı verilerle ortaya dökülse de borsada dönem dönem yabancı girişi diye belirtilenler ise ‘vur-kaç’ peşindeki günlük işlem yapan ufak tefek miktarcılar.

Bütün ekonomi çevreleri yabancıların kısa vadede Türkiye’ye geleceğini de beklemediklerini dile getiriyor.

Türkiye’ye geri dönmek için de yabancı yatırımcıların seçim sonucuyla beraber seçim sonrasında yapılacakları görmek isteyeceğini artık herkesin iyi anlaması gerekiyor.

Reformlar ne olacak, mevcut politikalara devam mı edilecek mi? gibi soruları kafasında netleştirmeyen yabancı gelmeyecektir.

Ya da kur korumalı mevduatta 85-100 milyar dolar gibi biriken bir paranın olduğu uygulamanın seçim sonrası devam edip etmeyeceğinin bilinmezliği gibi cevapsız sorular olduğu sürece yabancı kenardan izleyecektir.

Yabancı yatırımcılar uygulanan ekonomi politikalarını anlamaya çalışıyorlar ama doğrusu bizim gibi içeride olanların bile anlamadığı politikaları onlar da anlayamıyorlar.

O nedenle ekonomide oluşturulan toz duman kalkana kadar, ekonomi politikaları yabancılar için daha anlaşılır hale gelene kadar, yabancıların Türk finansal varlıklardan uzak duracakları ortada.

Borsada ne olacağı sorusunu halen merak eden var mı?

Vurgun yapmak isteyen yerlinin, ekonomisi darmaduman olmuşların elinde avucundakinin daha ne kadarını almak istemesine bağlı.

Borsacıların tabiri ile ‘endeks … rakamlarına düşene kadar’